چیپست گوشی چیست؟ نحوه فهمیدن چیپست موبایل و آشنایی با انواع آنها

چیپست گوشی موبایل چیست؟

چیپست در گوشی موبایل یا SoC، از‌ اجزای مختلف و متعددی تشکیل شده است اما همگی یک تراشه واحد را تشکیل می دهند. ترکیب اجزای مختلف گوشی روی یک چیپست موجب می‌شود تا فضای کمتری از گوشی موبایل اشغال شود، هزینه تولید کاهش یافته و برق کمتری نیز مصرف شود.

در صورتی که طراحی موسوم به SoC استفاده نشده بود، باید گرافیک، پردازنده مرکزی، پردازنده دوربین، پردازنده صفحه نمایش و بسیاری دیگر از اجزای آن به صورت تراشه های جداگانه بر روی مادربرد نصب می شدند که موجب پیچیدگی بسیار زیاد، اشغال فضای بیشتر و افزایش هزینه تولید می شد.

کاربرد چیپست در گوشی

برخلاف مادربرد کامپیوتر که قطعات مجزا مانند پردازنده، کارت گرافیک، رم، درایو SSD و غیره را میزبانی و به یکدیگر متصل می‌کند، چیپست موبایل اجزای مختلف گوشی را به طور یکپارچه و در یک مدار مجتمع کوچک کنار هم قرار می‌دهد.

به طور خلاصه می توان گفت چیپست موبایل حاوی بخش های پردازشی، مدیریتی و کنترلی آن است مغز گوشی هم محسوب می شود. از پردازش تصویر دریافتی توسط حسگر دوربین گرفته تا نرم افزارهای شما همگی توسط چیپست گوشی پردازش و اجرا می شوند. 

تفاوت چیپست و پردازنده اصلی در گوشی

بسیاری از مردم عادی گمان می‌کنند که چیپست در گوشی موبایل همان پردازنده است اما در حقیقت چیپست و پردازنده با یکدیگر تفاوت دارند. برای درک فرق چیپست و CPU در گوشی موبایل بهتر است ت این تفاوت را در ساختار گوشی بررسی کنیم.

 در حقیقت پردازنده مرکزی (CPU) تنها یکی از ده ها بخش تشکیل دهنده چیپست در گوشی موبایل محسوب می‌شود که با وجود تاثیر مستقیم بر قدرت و سرعت گوشی، اجزای دیگری مانند واحد پردازش گرافیکی، کنترل حافظه، کنترلر نمایشگر و غیره نیز داخل چیپست وجود دارد.

هرچند در موارد زیادی از عبارت پردازنده برای اشاره به چیپست هم استفاده می شود، اما در واقع چیپست موبایل یک بخش بسیار بزرگ تر است که پردازنده هم داخل آن قرار دارد.

تفاوت چيپست و پردازنده گوشی از جنبه کاربرد و وظایف آن‌ها نیز قابل بررسی است. پردازنده اصلی گوشی وظیفه پردازش و اجرای دستورات برنامه‌های مختلف را بر عهده دارد، در حالی که چیپست وظیفه بزرگتری را بر عهده دارد که کارکرد پردازنده را نیز شامل می‌شود. چیپست موبایل، اجزای سخت افزاری و نرم افزاری را برای عملکرد صحیح گوشی مدیریت می‌کند.

برای درک بهتر این موضوع می توانید موتور یک خودرو را در نظر بگیرید. در حالی این سیلندرها هستند که نیروی محرکه تولید می کنند، اما موتور از ده ها و حتی صدها جزء دیگر هم تشکیل شده است که همه آنها برای عملکرد کامل یک خودرو ضروری هستند. در این مثال سیلندر خودرو را می توان پردازنده مرکزی و مجموعه موتور را چیپست در نظر گرفت.

چیپست موبایل طوری طراحی شده تا اجزای مختلف گوشی را به طور کاملاً جمع و جور در کنار یکدیگر قرار دهد. مهم‌ترین قسمت‌های چیپست در گوشی موبایل عبارتند از:

واحد پردازش مرکزی (CPU): واحد پردازش مرکزی، مهم‌ترین بخش از چیپست موبایل محسوب می‌شود که از یک یا چند هسته (Core) و حافظه کش تشکیل شده است. این واحد، وظیفه پردازش داده‌های سیستم عامل و برنامه‌های گوشی را بر عهده دارد.

واحد پردازش گرافیکی (GPU): این واحد از چیپست، وظیفه رندر داده‌های گرافیکی و ارسال داده‌های پردازش شده به نمایشگر گوشی را بر عهده دارد.

پردازشگر سیگنال‌های دیجیتال (DSP): دی اس پی در چیپست گوشی برای پردازش داده‌های خاصی مانند فشرده‌سازی فایل‌های صوتی، کاهش نویز، پردازش داده‌های سنسور ژیروسکوپ و تشخیص صدا مورد استفاده قرار می‌گیرد.

واحد پردازش عصبی (Neural Processing Unit): چیپست بسیاری از گوشی‌های پرچمدار امروزی به واحد NPU مجهز هستند که وظیفه سرعت بخشیدن به قابلیت‌های مبتنی بر یادگیری ماشین و هوش مصنوعی (AI) گوشی را بر عهده دارد.

این بخش از چیپست، وظیفه تبدیل سیگنال‌های وایرلس به داده‌های قابل استفاده توسط گوشی را بر عهده دارد؛ به عبارت دیگر مدیریت ارتباط بی سیم شامل شبکه موبایل (4G، 5G و غیره)، Wi-Fi، بلوتوث و GPS توسط مودم چیپست انجام می‌شود.

کنترلر حافظه (Memory Controller): کنترلر حافظه چیپست، دسترسی به حافظه رم گوشی را را برای پردازنده مرکزی و گرافیکی تامین می کند.

انواع چیپست موبایل

امروزه شرکت‌های متعددی در حوزه تولید چیپست موبایل فعالیت دارند که چیست‌های مورد استفاده برای ساخت گوشی را از شرکت‌های بزرگی مانند کوالکام، مدیاتک و غیره تامین می‌کنند. در این بین، شرکت‌هایی مانند سامسونگ، گوگل، اپل و هواوی نیز تراشه‌های اختصاصی خودشان را در ساخت گوشی‌های هوشمند مورد استفاده قرار می‌دهند. برخی از پرکاربردترین چیپست‌های مورد استفاده برای ساخت گوشی موبایل عبارتند از:

اسنپدراگون (Snapdragon): چیپست موبایل شرکت کوالکام در ساخت بسیاری از گوشی‌های هوشمند پرچمدار، میان‌رده و اقتصادی مورد استفاده قرار می‌گیرد. چیپست‌های این شرکت تحت برند اسنپدراگون تولید می‌شوند که برای ویژگی‌هایی مانند کارایی بالا، اتصال سریع به شبکه WiFi و عملکرد بهینه شناخته می‌شوند. قدرتمندترین مدل‌های چیپست اسنپدراگون در ساخت بسیاری از گوشی‌های گیمینگ مورد استفاده قرار می‌گیرند.

اگزینوس (Exynos): شرکت سامسونگ مدل‌های مختلفی از تراشه اگزینوس را برای گوشی‌های پرچمدار، میان‌رده و ارزان قیمت طراحی و تولید کرده است. چیپست موبایل سامسونگ از نظر عملکرد و کارایی توازن مناسبی دارد اما نقص‌هایی مانند تولید گرمای بیش از حد و نقص امنیتی نیز در نسخه‌های مختلف تراشه اگزینوس گزارش شده که کارنامه سامسونگ در طراحی این تراشه‌ها را خدشه‌دار کرده است. با توجه به سهم با اهمیت سامسونگ از بازار تولید گوشی‌های هوشمند، اگزینوس همچنان به عنوان یکی از کاربردی‌ترین انواع چیپست در گوشی موبایل مورد استفاده قرار می‌گیرد.

دایمنسیتی (Dimensity): مدیاتک با عرضه چیپست موبایل سری Dimensity در سال 2019 میلادی، بازار تولید گوشی‌های هوشمند پرچمدار را هدف قرار داده است. چیپست‌های مدیاتک نسبت قیمت به کارایی پایینی دارند؛ یعنی در حالی که غالباً با قیمت کمتری نسبت به سایر رقبا در دسترس شرکت‌های سازنده گوشی‌های هوشمند (OEM ها) قرار می‌گیرند، عملکرد خوبی را نیز ارائه می‌کنند. همین ویژگی موجب شده تا چیپست Dimensity در بازار رقابتی گوشی‌های هوشمند مورد توجه قرار بگیرد.

هلیو (Helio): چیپست Helio در سال 2015 میلادی توسط مدیاتک معرفی شد و تا پیش از معرفی سری Dimensity، قدرتمندترین چیپست مدیاتک به شمار می‌آمد. امروزه، این تراشه غالباً برای ساخت گوشی‌های میان‌رده و اقتصادی مورد استفاده قرار می‌گیرد. مدیاتک در طراحی این سری از چیپست‌ها روی کاهش قیمت تمرکز کرده و در نتیجه از نظر قدرت پردازش، قابلیت پردازش هوش مصنوعی، پشتیبانی از شبکه 5G و پردازش تصویر غالباً ضعیف‌تر از سری Dimensity هستند. به طور کلی، چیپست‌های سری Helio طوری طراحی می‌شوند تا بین قیمت، بهره‌وری در مصرف انرژی و کارایی تعادل مناسبی را برقرار کنند، هرچند که قدرت زیادی ندارند.

بایونیک (Bionic): شرکت اپل برای نخستین بار، در زمان معرفی گوشی آیفون 8 از چیپست بایونیک رونمایی کرد. از آن زمان تاکنون، گوشی‌های آیفون به چیپست موبایل بایونیک مجهز می‌شوند که بر اساس ادعای اپل قوی ترین چیپست گوشی نیز محسوب می‌شود. قدرت بالای پردازشی و مصرف بهینه انرژی از جمله ویژگی‌های چیپست بایونیک هستند.

تنسور (Tensor): شرکت گوگل چیپست تنسور را برای استفاده در گوشی‌های سری پیکسل (Google Pixel) طراحی کرده است. تاریخچه چیپست تنسور به سال 2016 میلادی و معرفی نخستین سری از گوشی پیکسل باز می‌گردد. قابلیت‌های هوش مصنوعی تراشه تنسور، مهم‌ترین ویژگی این چیپست در گوشی موبایل محسوب می‌شود؛ یعنی این چیپست گوشی های سری گوگل پیکسل را قادر می‌سازد تا تصاویر ثبت شده را با استفاده از هوش مصنوعی ویرایش کند، قابلیت تبدیل گفتار به نوشتار را ارائه دهد و در زمان مکالمه نویز صوتی محیط را حذف کند.

در بازار موبایل و تبلت چیپست های متفرقه ای چون Unisoc هم یافت می شود.

تغییرات سهم بازار هر یک از برندها در بازار تولید چیپست موبایل از سه ماهه چهارم سال 2021 میلادی تا سه ماهه نخست سال 2023 در شکل زیر قابل مشاهده است.

نحوه تشخیص چیپست گوشی

بررسی مشخصات گوشی یا جستجو در شبکه اینترنت

وب‌سایت شرکت سازنده گوشی و فروشگاه‌های آنلاین معمولاً جزئیات مشخصات گوشی که نوع چیپست گوشی را نیز شامل می‌شود، در دسترس خریداران قرار می‌دهند. با این وجود، می‌توانید با جستجو کردن مدل گوشی به همراه عبارت چیپست در موتورهای جستجو، از نوع چیپست موبایل بکار رفته مطلع شوید.

چیپست موبایل نقش مهمی را در عملکرد گوشی و تجربه کاربران در استفاده از آن برای اجرای بازی، اجرای برنامه، عکاسی و فیلم‌برداری، وب‌گردی، تماس با دیگران و غیره دارد. چیپست گوشی برای بازی باید به پردازنده مرکزی و پردازنده گرافیکی قدرتمندی مجهز شود تا بتوانیم بازی‌های موبایل را به طور روان، بالاترین کیفیت و با کمترین زمان لودینگ اجرا کنیم. در مقابل، برای کاربردهای سبک مانند فعالیت در شبکه‌های اجتماعی و وب‌گردی یا مکالمه می‌توانیم از میان گوشی‌های اقتصادی، گزینه‌ای را انتخاب کنیم که چیپست آن برای همین هدف طراحی شده است.

از کجا بفهمیم چیپست گوشی چیست؟

برای اطلاع از نوع چیپست گوشی می‌توانید مشخصات گوشی را در وب‌سایت شرکت سازنده یا فروشگاه‌ها بررسی کنید. جستجوی عبارت چیپست به همراه مدل گوشی در موتورهای جستجو نیز راه‌کار خوبی برای اطلاع از نوع چیپست در گوشی موبایل به شمار می‌آید. همچنین می‌توانید با نصب برنامه‌های ثالث مانند CPU-Z یا DevCheck روی گوشی‌های اندرویدی از نوع چیپست گوشی مطلع شوید.

کدام چیپست موبایل بهتر است؟

بهترین چیپست گوشی، چیپستی است که با نیازهای ما همخوانی بیشتری داشته باشد. برای مثال، زمانی که از گوشی برای اجرای بازی‌های سنگین استفاده می‌کنیم، چیپست‌های مورد استفاده در گوشی‌های پرچمدار و گیمینگ برای رفع نیازهای ما مناسب‌تر هستند اما اگر از گوشی برای مرور صفحات وب یا کارهای سبک مانند گشت و گذار در فضای مجازی استفاده می‌کنیم، چیپست‌های کم مصرف و اقتصادی گزینه بهتری محسوب می‌شوند.

سریعترین چیپست گوشی کدام است؟

در زمان نگارش مقاله و بر اساس بنچمارک‌های مختلف می‌توانیم ادعا کنیم که چیپست Apple A17 Bionic به عنوان سریع‌ترین چیپست گوشی محسوب می‌شود. سایر رقبا مانند کوالکام و مدیاتک نیز دستاوردهای بزرگی در طراحی چیپست‌های قدرتمند‌ و سریع‌ به دست آورده‌اند.