SSD که برخی آن را دیسک حالت جامد نیز ترجمه کردهاند! در واقع یک ابزار ذخیرهسازی اطلاعات برای رایانهی شما به حساب میآِد. امروزه این دست از حافظههای ذخیره سازی قادر به ارائهی همان خدمات دیسکهای سخت سنتی (HDD خودمان) میباشند اما با این تفاوت که سرعت ذخیره سازی و خواندن اطلاعات برروی SSDها به مراتب بالاتر از HDDها است. اگر اطلاع چندانی از سختافزار خود ندارد شاید حتی متوجه نشوید که چه نوع حافظهای – سنتی یا SSD – بر روی سیستم شما سوار شده است؛ چرا که کارایی و قابلیتهای هر دو شباهت بسیار زیادی به هم دارند.
دیسکهای سخت سنتی (HDD) دادهها را بر روی صفحات چرخانی ذخیره مینمایند و هر زمان که رایانهی شما بخواهد به دادهای دسترسی داشته باشد، یک سر سوزنی (هد خواندن / نوشتن) به محل قرارگیری داده رفته و آن را میخواند و در اختیار رایانه قرار میدهد. نوشتن اطلاعات بر روی دیسکهای سخت سنتی نیز تقریباً روند مشابهی دارد؛ درحالی که در دیسکهای سخت جامد هیچ حرکتی یا چرخشی در کار نیست!
در عوض اطلاعات در بلوکهای مخصوصی ذخیرهسازی میشوند و هر زمان که رایانه به دادهای خاص نیاز داشته باشد، دیسکهای سخت جامد سریعاً قادر به یافتن و در اختیار قراردادن آن میباشند. در حقیقت کارایی بالای SSDها به خاطر همین روند مستقیم و بی واسطهی دسترسی به دادهها است. به همین خاطر است که سرعت دسترسی در این دیسکها بسیار بالا است و این یکی از مزایای SSD به هارد دیسکهای سنتی به شمار میرود.
یک SSD جدید میتواند به طرق گوناگون سرعت رایانهی شما را افزایش دهد؛ که از آن جمله میتوان به موارد ذیل اشاره کرد:
البته SSDها نیز معایب خاص خود را دارند؛ برای نمونه هزینهی نگهداری اطلاعات در این نسل تازه از حافظهها به مراتب بیشتر از هارد دیسکهای سنتی است. برای ملموستر شدن این موضوع دست به مقایسهای جالب میزنیم؛ به فرض اگر بودجهای 100 دلاری برای خرید داشته باشید با آن میتوانید یک دیسک سخت سنتی به گنجایش 2 ترا بایت را تهیه فرمایید؛ در حالی که اگر بخواهید همین بودجه را صرف خریداری SSD کنید، تنها قادر به خریداری یک دیسک 120 گیگابایتی خواهید بود و نه بیشتر! این بدان معنی است که به ازای هر گیگا بایت ظرفیت در دیسکهای سنتی مبلغ 5 سنت و در دیسکهای SSD مبلغ 83 سنت باید هزینه کنیم، که تفاوت بسیار زیادی از نظر هزینه است و زمانی این تفاوت بیشتر آشکار میشود که بخواهیم با ظرفیتهای بسیار بالایی کار کنیم.
خوشبختانه امروزه با توسعهی هر چه بیشتر سرویسهای کلاد و ذخیرهسازی آنلاین دادهها، دیسکهای SSD با ظرفیت پایینتر نیز میتوانند نیاز اغلب کاربران را به خوبی پاسخگو باشند. و اگر کاربری نیازمند فضای بیشتری از دیسک سخت باشد میتواند به سادگی ترکیبی از این دو نوع دیسک را به کار گیرد. بدین ترتیب میتوان از سرعت بالای دسترسی در دیسکهای جدید استفاده کرده و در کنار آن از گنجایش زیاد و ارزانتر دیسکهای سنتی نیز به خوبی بهره ببرد.
در این مقاله میکوشیم تا از تمامی جنبههای SSD شما را مطلع نماییم. بدین ترتیب اگر قصد بروزرسانی سختافزاری سیستم خود را داشته باشید، با بینش بهتری پا در پاساژ یا فروشگاههای سختافزاری خواهید گذاشت. از این گذشته نیم نگاهی نیز به تکنیکهای پیشرفتهتر کار با SSDها خواهیم انداخت تا گیکهای ایرانی و حرفهای نیز از ما راضی و خشنود باشند.
یکی از شایعترین مشکلاتی که دارندگان SSD با آن روبرو هستند، تطبیق دادن سیستم جاری با دیسک سخت جدیدی است که دارای ظرفیت به مراتب کمتری است. اغلب کاربران به استفاده از دیسکهای سخت سنتی حداقل با گنجایش 500 گیگابایت تا 2 ترا بایت عادت کردهاند. و به حداقل رسانیدن آن به 120 تا 240 گیگا بایت – ظرفیتی که اغلب SSDهای اقتصادی دارند – کار دشواری است. علیرغم اینکه این کاهش تقاضا امری اجتناب ناپذیر است، با این وجود ترفندهایی هست که بتوان این روند را قدری با سهولت و سادگی بیشتر همراه کرد. در بیشتر اوقات میتوانید از یک دیسک سخت سنتی به عنوان درایو ثانویه بهره و از فضای اضافی موجود در آن کمال استفاده را ببرید.
در اغلب اوقات کار زیادی برای بهینهسازی دیسک سخت جامد نمیتوان انجام داد چرا که این دیسکها به اندازه کافی سریع هستند و بدون نیاز به چنین ترفندهایی به خوبی کار میکنند. البته روشهایی که در ذیل به آنها اشاره میکنیم به افزایش طول عمر دستگاه و کارایی بهتر آن ختم میشوند.
نخستین کاری که پس از نصب و راهاندازی SSD خود باید انجام دهید، فعال کردن قابلیت TRIM است. اما TRIM در حقیقت چیست؟ اگر به دانشنامهی آزاد ویکیپدیا سری بزنید با تعریفی مشابه این مواجه میشوید:
TRIM قابلیتی است که در آن، سیستم عامل به دیسک سخت اطلاع میدهد کدامیک از بلوکهای حافظه در دیسکهای SSD را نمیتوان مورد استفاده قرارداد و میتواند اطلاعات آن را به طور داخلی پاک کند.
اصولاً، TRIM از بکارگیری بیش از اندازه از بلوکهای حافظه جلوگیری مینماید؛
قابلیتی که مانند Defragment در دیسکهای سنتی عمل میکند.
TRIM اطلاعات زائدی که در حین کار با سیستمعامل پیش میآید را پاک کرده و تا پیش از پاک شدن بلوکهای حافظه، اجازهی ریخته شدن اطلاعات جدید را نمیدهد؛
روندی که نهایتاً به طول عمر بیشتر دیسک سخت میانجامد. پس توصیه میشود در صورتی که SSD شما از این قابلیت پشتیبانی میکند، آن را حتماً فعال نمایید.
کاربران سیستمعامل مک میتوانند این بخش را ندید بگیرند چرا که این قابلیت تنها در سیستمعامل ویندوز وجود دارد. فعال بودن یا نبودن قابلیت خوابزمستانهی ویندوز مزایا و معایب خاص خود را به همراه دارد. اگر فعال باشد، میتوانید پس از روشن کردن رایانه به ادامهی کار خود بپردازید و بدون تلف شدن وقف برای بالاآمدن رایانه، کار خود را با سرعت پیش بگیرید. از این مهمتر در زمان فعال بودن این قابلیت، سیستم شما خاموش شده و مانند حالت خواب (Sleep Mode) برق اضافی مصرف نمیشود، موضوعی که به خصوص برای کاربران لپتاپ که از انرژی محدود باتری استفاده میکنند، از اهمیت ویژهای برخوردار است.
تنها عیبی که فعال کردن خواب زمستانه در پی دارد، مصرف بخشی از فضای ارزشمند دیسک سخت برای ذخیرهسازی اطلاعات است که نه تنها از فضای آزاد شما میکاهد، بلکه طول عمر این وسیله را نیز کاهش میدهد. پس اگر ذخیره انرژی اولویت اصلی شماست، این قابلیت را فعال کنید؛ و اگر دوستدارید تا مدت بیشتری از SSD کار بکشید، آن را غیر فعال نمایید، به همین سادگی!
زمانی که اطلاعات بر روی دیسک سختهای سنتی نگارش میشود، تکه تکه شده و در بخشها و بلوکهای گوناگون حافظه نوشته میشود که از آن با «تکهتکه شدن اطلاعات» یا به اصطلاح fragmentation یاد میشود. از آنجایی که هد خواندن / نوشتن باید مداوم در حال حرکت بین بخشهای مختلف دیسک باشد، این موضوع موجب کند شدن کارایی دیسکهای سخت سنتی میشود. میتوان طی فراید یکپارچهسازی یا Defragmentation این خلاءها را گرفته و اطلاعات را در محدودهای کوچکتر نگهداری کرد؛ به همین خاطر در سیستمعامل ویندوز 7 و OS X چنین قابلیتی پیشبینی شده است.
اما از آنجایی که محل قرارگیری اطلاعات بر روی SSDها تقریباً در نزدیکی یکدیگر هستند- و یکی از عوامل سرعت بالای دسترسی در این دیسکها به شمار میرود – چنین کاری لزومی ندارد؛ به همین روی نه تنها عملیات یکپارچهسازی برای SSDها ضروری نیست، بلک مضر و نامطلوب نیز هست. توجه داشته باشید که SSDها دارای طول عمر محدودی هستند و هر چه از آنها بیشتر کاربکشیم، از این عمر مفید کاسته میشود. البته نگرانی به دل راه ندهید، این دیسکها به آن اندازهای که شما نیاز دارید کار خواهند کرد، اما انجام عملیات یکپارچهسازی به طور مشهودی از عمر مفید آنها خواهد کاست چرا که دیسک را به خواندن و نوشتن بی مورد اطلاعات وا میدارد که نهایتاً نتیجهای جز کم شدن عمر مفید دستگاه ندارد. البته بهتر بود که در سیستمهای ویندوز و مک، این دسته از دیسکهای سخت شناسایی شده و این قابلیت غیر فعال میشدند.
خسته نباشید، مقاله به انتها رسید! حالا شما اطلاعات خوبی دربارهی SSD کسب کردهاید و میدانید که این دیسکها ابزاری مفید برای افزایش سرعت و کارایی سیستم هستند. بسیاری از گیکهای کامپیوتری مدتهاست که از این نوع از حافظههای ذخیره سازی استفاده کرده و مزایای آن را به خوبی لمس کردهاند، به طوری که دیگر تمایلی به عقبگرد و رجوع به دیسکهای سخت سنتی ندارند. علیرغم اینکه این نوع درایوها هزینهی تهیه بالا و محدودیتهای خاص خود را دارند، با این وجود سرمایهگذاری بسیار خوبی برای ارتقای سیستم رایانهای شما به حساب میآیند.